تأثیر اجرایی‌شدن تجارت آزاد ایران و اوراسیا بر صادرات خراسان رضوی | فرصت طلایی تجارت با اوراسیا

به گزارش شهرآرانیوز؛ توافق‌نامه تجارت آزاد میان جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، پس از چندین دور مذاکره فشرده و بررسی‌های کارشناسی، از ۲۵اردیبهشت وارد مرحله اجرایی شد.

این توافق که نقطه عطفی در روابط اقتصادی ایران با کشور‌های عضو این اتحادیه محسوب می‌شود، از مذاکرات اولیه در سال۱۳۸۵ آغاز شد و درنهایت در سال۱۳۹۷ با امضای موافقت‌نامه موقت در آستانه قزاقستان شکل رسمی به خود گرفت. این موافقت‌نامه موقت از ۵آبان ۱۳۹۸ اجرایی شد و زمینه‌ساز توافق جامع‌تر در سال‌های بعد شد.

نخستین گام همکاری اقتصادی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال ۱۳۹۸ با امضای موافقت‌نامه تجارت ترجیحی آغاز شد. این اتحادیه متشکل از پنج کشور روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان است. در قالب این توافق، تعرفه‌های گمرکی برای حدود ۸۶۰قلم کالا کاهش یافت و همین امر موجب افزایش مبادلات تجاری بین طرفین شد.

پس از ارزیابی موفق اجرای این موافقت‌نامه، مذاکرات برای تبدیل آن به توافق تجارت آزاد از سال۱۴۰۰ در دولت سیزدهم آغاز شد. در آبان۱۴۰۲، دو طرف پس از چند دور مذاکره رسمی و نشست‌های فنی، توافق‌نامه نهایی تجارت آزاد را امضا کردند.   با اجرای رسمی موافقت نامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، تعرفه گمرکی حدود ۸۷درصد کالا‌های مبادله‌ای میان ایران و پنج کشور عضو این اتحادیه به صفر رسید؛ تحولی که به باور مسئولان می‌تواند حجم تجارت دوجانبه را به حداقل ۱۰میلیارد دلار برساند. اما این تحول چه تأثیری بر استان‌های مرزی و صادرات محور، چون خراسان رضوی دارد؟

کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، بلاروس و ارمنستان است؛ مجموعه‌ای از کشور‌های اوراسیایی که در همسایگی شمال و شمال شرقی ایران قرار دارند. از میان آن ها، قزاقستان و قرقیزستان از طریق مرز ترکمنستان و مرز‌های استان خراسان رضوی (سرخس و لطف آباد) به ایران متصل می‌شوند و ارمنستان نیز از طریق مرز نوردوز در استان آذربایجان شرقی با ایران هم مرز است. روسیه و بلاروس مرز مستقیم زمینی با ایران ندارند، اما از مسیر‌های ریلی، دریای خزر و مسیر ترانزیتی شمال-جنوب به بازار ایران و برعکس دسترسی دارند.

نزدیکی جغرافیایی این کشور‌ها با ایران، به ویژه برای استان‌هایی مانند خراسان رضوی که در شرق کشور قرار دارند، یک مزیت راهبردی محسوب می‌شود. خراسان رضوی با داشتن مرز زمینی فعال با ترکمنستان و دسترسی به مسیر‌های ریلی و جاده‌ای به آسیای میانه، می‌تواند نقش مهمی در افزایش مبادلات تجاری با اعضای اوراسیا ایفا کند؛ به ویژه در شرایطی که تعرفه‌ها صفر شده و انگیزه برای توسعه تجارت منطقه‌ای بیشتر از گذشته است.

اوراسیا، شریک تجاری رو به رشد استان

داده‌های صادراتی استان نشان می‌دهد که پنج کشور عضو اوراسیا درمجموع نزدیک به ۱۷۰ میلیون دلار کالا از خراسان رضوی در سال گذشته وارد کرده‌اند. در این میان، قرقیزستان با حدود ۹۲ میلیون دلار و قزاقستان با ۴۴ میلیون دلار بیشترین سهم را داشته‌اند. دو کشوری که به دلیل ارتباط زمینی از طریق مرز‌های شرقی و شمال شرقی استان (سرخس و لطف آباد) از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.

نکته جالب توجه اینکه بیش از ۳۵ درصد صادرات ایران به کشور‌های قرقیزستان و قزاقستان از مرز‌های خراسان رضوی انجام می‌شود.

در ادامه حتما بخوانید صنایع خراسان رضوی در مسیر بازار‌های جهانی | از معاهده تاریخی ایران و اوراسیا چه می‌دانید؟

در‌های باز برای توسعه صادرات منطقه‌ای

با صفر شدن تعرفه ها، مزیت صادراتی خراسان رضوی نسبت به رقبای منطقه‌ای مانند ترکیه، پاکستان و حتی چین افزایش می‌یابد. این فرصت می‌تواند برای صادرکنندگان استان که با چالش هایی، چون افزایش هزینه حمل ونقل و محدودیت در دسترسی به بازار‌های جهانی مواجه‌اند، یک مسیر تازه و کم هزینه‌تر فراهم کند.

کارشناسان معتقدند حالا زمان آن است که زیرساخت‌های صادراتی استان تقویت شود؛ از جمله توسعه و تسهیل خطوط ریلی در مرز سرخس و روند‌های گمرکی در لطف آباد و باجگیران. همچنین ایجاد دفاتر تجاری اوراسیا در مشهد می‌تواند ارتباط صادرکنندگان استان با خریداران این کشور‌ها را سرعت ببخشد.

از سوی دیگر، شناسایی و معرفی کالا‌های مستعد صادرات از جمله زعفران، دارو، مواد غذایی و مصالح ساختمانی به بازار‌های اوراسیا، ظرفیت تازه‌ای برای تنوع بخشی به بازار‌های صادراتی ایجاد خواهد کرد. استفاده فعالانه از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی استان و جذب سرمایه گذاران منطقه نیز می‌تواند به تقویت جایگاه خراسان رضوی در نقشه تجارت منطقه‌ای کمک کند.

حذف تعرفه‌های تجاری با کشور‌های اوراسیا می‌تواند یک نقطه عطف برای توسعه صادرات خراسان رضوی باشد. این مزیت رقابتی، اگر با برنامه ریزی دقیق و پشتیبانی زیرساختی همراه شود، نه تنها تراز تجاری استان را بهبود می‌بخشد، بلکه جایگاه مشهد را به عنوان دروازه شرقی تجارت ایران تقویت خواهد کرد.